Stichting Steenbreek Katwijk

Ze kwam vroeg dat jaaromarmde en verwarmdeen dreef ons vol belofteonze huizen uiten wij, nog onbevangen enonwetend van haar snode plannenlieten ons betoveren, trokken blote jurken aanen staken onze voeten in sandalenonvermoeibaar en gedrevenwekte zij elke dag al vroeg de zondie pas weer laat ging slapenen wij, ontgoocheld en verbijsterdvluchtten wij naar binnen waar we beschuttingzochten in oververhitte huizen en zweterigebedden, smachtend wachtend op de regen diezij niet had meegenomen….de zomer Bovenstaande tekst schreef ik in het najaar van 2022 nadat we drie op elkaar volgende, zinderende zomers hadden doorstaan. We droegen nauwelijks een jas, korte broeken en rokjes bepaalden het straatbeeld en de enige verkoeling die we konden vinden was in een bos of aan zee onder een parasol met de voeten in het water. Verschillende keren lag ik zelfs languit op de koude tegelvloer in de keuken om af te koelen. Ik weet het, niet iedereen is het met me eens. Er zijn mensen die elke zomer naar zuidelijke landen trekken en het daar weken lang uithouden aan zonnige, zinderende stranden. Maar hoe lang duurt het voordat het die hitteminners het hier toch ook te heet onder de voeten wordt? Afgelopen zomers waren de airco’s en ventilatoren niet aan te slepen want lekker slapen in een kamer waar de temperatuur is opgelopen tot 30 graden is een hele opgave. Maar ja, door zo’n airco koelt het binnen wel af maar buiten wordt het steeds warmer omdat de warmte van binnen naar buiten wordt getransporteerd. Dat is dweilen met de kraan open en dat is toch niet wat we willen? Volgens de voorspellingen is het over twintig jaar niet meer mogelijk om, als de opwarming doorgaat, in de zomer buiten te sporten. Willen we dat onze kinderen en kleinkinderen aandoen? Dus denk even na voordat je een airco aanschaft. En als je besluit dat toch te doen, plant dan ook een boom of leg een geveltuin aan, steek de koppen bij elkaar als bewoners en vraag de gemeente je straat vol te planten met bomen of, nog beter, doe het allebei!!! Dan doe je echt iets aan de opwarming van de aarde. Wedden dat je die airco over tien jaar niet meer nodig hebt? Hulp nodig bij een dergelijke actie? Stuur een mail naar info@steenbreekkatwijk.nl.

“Met flink veel glas dan kun je zien hoe of het bankstel staat bij Mien en haar dressoir met plastic rozen…” Dit is een stukje tekst uit een liedje van Wim Sonneveld uit 1974. Onbekend voor de jeugd, maar nog steeds actueel. Google het maar, het is een prachtig liedje waarin de verandering van een dorp uit zijn jeugd wordt beschreven, en waaruit blijkt dat verandering niet altijd verbetering betekent. Het punt is dat Sonneveld in die tijd al (terecht) viel over die plastic rozen. Het was toen een hype, hartstikke handig toch? Geen water geven, ze kostten maar een keer geld en je had er jaren plezier van. Mooi toch ? NEE DUS! Tegenwoordig weten we allemaal hoe vervuilend plastic is, het lukt nog niet om het helemaal uit te bannen maar we zijn goed bezig met gescheiden afvalverwerking. We hebben nog een lange weg te gaan, “maar we zijn op de goede weg”, zoals Sonneveld ook zong. O echt? NEE DUS! Want er is een nieuwe hype gaande, de plastic klimplant. Zo zie je in de winkel van Holland&Bar- rett (deze keten beschrijft zichzelf als “gezondheidswinkel”) groene wanden van plastic klimop. Groen, want groen is gezond. Ja klopt, maar dan hebben we het over natuurlijk groen. De Russische eigenaar van deze keten slaapt er trouwens geen nacht minder om. Ook bij particulieren zie je steeds meer plastic bloemenslingers en -klimop aan de woning hangen. Het wordt een echt mode dingetje. Dat de paarse sering van zo’n plastic plant met het jaar meer kleur verliest door wind en regen, maakt blijkbaar niets uit. Hij wordt vanzelf wit, en witte seringen bestaan ook in de natuur, toch? Nou dan. Dit laatste weet ik zeker omdat ik ook een witte sering heb in mijn tuintje, maar dan wel een echte, vol in de knop op dit mo- ment, net zoals ook mijn klimhortensia tegen de muur. Ok mensen, het kan dus anders. Plant gewoon een stekje, geef in het begin water en wanneer de plant zelf wortels heeft gemaakt hoeft u niets meer te doen, alleen jaarlijks wat bijknippen. Hulp nodig? Stap met uw vraag naar een tuincentrum of naar onze site steenbreekkatwijk.nl.

“Bloemen houden van mensen. Haal ze in huis.” Voor wie al wat langer meedraait op dees aardkloot een bekende reclameslogan van de bloemenbranche. Ooit werd ie afgeschaft en vervangen door “Gek op bloemen”, maar dat is nooit echt aangeslagen. Ik ben gek op bloemen, de kleuren en de geuren, maar niet op die opgekweekte en afgesneden exemplaren die je ten dode opgeschreven in een vaasje moet zetten. Ik vind dat weinig feestelijk en het heeft helemaal niks met natuur te maken. In de Nederlandse bloemenwereld gaat veel geld om, miljarden, want heel veel mensen wereldwijd, willen graag een bosje in huis hebben. Misschien heeft u er afgelopen Valentijnsdag ook nog menig eurootje aan besteed. Maar waaraan gaf u uw geld dan uit? Aan een bos bloemen die er perfect uitzag waarschijnlijk. Bloemen en bladeren tip top in orde. En u dacht dat dat zomaar zo groeide? Helaas, ik moet u uit uw droom helpen: als u een bos bloemen krijgt/geeft, is de kans groot dat daar veertig verschillende gifstoffen in zitten. Je ziet een prachtige buitenkant in bijzondere kleuren en vormen, maar wat je niet ziet en toch gratis meeneemt in een onschuldig lijkend bosje blommen is een cocktail van bestrijdingsmiddelen. Zeker waar het bloemen betreft die buiten de EU zijn gekweekt en dat gaat om enorme hoeveelheden. Volgens onderzoek zijn sommige bossen zo giftig dat ze niet thuishoren in de gft-bak. Het is bijna chemisch afval. Wat doet dat met ons als ontvanger, met de bodem, het water en de biodiversiteit? En niet te vergeten met de mensen die werken in de bloemenkwekerij? En wat dacht u van de klimaatimpact wanneer bloemen moeten worden opgekweekt in energieslurpende kassen, of vanuit Afrika of Zuid-Amerika moeten worden ingevlogen? Zijn er milieuvriendelijke alternatieven? Gelukkig wel. Steeds meer bloemenverkopers bieden biologische bloemen aan die passend zijn voor de tijd van het jaar en gekweekt zijn zonder pesticiden of kunstmest. Op www.keurmerkenwijzer. nl/overzicht/bloemen-en-tuin van Milieu Centraal vindt u een overzicht van bloemen met een groen keurmerk. Vraag er ook naar bij uw lokale bloemenboer. Hoe vaker zij de vraag krijgen, hoe eerder ze geneigd zijn zelf ook over te stappen naar gifvrije bloemen. Kunt u meteen aangeven dat u ook niet gediend ben van al die plastic folie waarmee ze hun bloemen inpakken. Totaal onnodig vervuilend en verspillend. Geef mij maar bloemen die gewoon in de tuin staan of in de natuur. Beter voor mens en milieu.

In de jaren die achter ons liggen waren de lentes en zomers extreem droog. Er viel veel te weinig regen en dus wilden we aan de slag met gieter en tuinslang om onze tuin-en terrasplanten water te geven. Maar dat mocht niet: het watertekort was zo groot dat we werden gemaand om minder vaak en korter te douchen, geen auto’s te wassen en geen tuinen en planten te sproeien. Wat een dilemma! Want wat doe je als je planten op het terras staan te schreeuwen om water of je tuin zienderogen wegkwijnt door de droogte? Hoe lossen we dit op? We willen wel graag bloemen om ons heen want daar worden we blij van en bovendien bevatten ze het broodnodige voedsel voor bijen, vlinders en andere bestuivers. Aanpassen dus, er zit niets anders op! Om te beginnen kun je planten kiezen die goed tegen droogte kunnen en dus minder water nodig hebben. Daarnaast kun je de binnenkant van de potten bekleden met noppenfolie en op de aarde, bij de voet van de plant, cacaodoppen of houtsnippers strooien. Dit zorgt ervoor dat er minder water verdampt en je dus ook minder water hoeft te geven. En… geef water als de zon niet op de planten staat, dus ‘s avonds of, als je een vroege vogel bent, ‘s morgens vroeg. Ook kun je een regenton aanschaffen. Tja, maar als het niet regent, hoor ik je zeggen, dan heb je aan zo’n ton ook niks. Dat is ten dele waar maar gelukkig regent het van tijd tot tijd wel en in plaats van dat dat water in het riool verdwijnt, kun je het opslaan en in droge tijden gebruiken voor je planten. Regentonnen zijn er in allerlei maten en vormen dus denk niet te snel dat je daar geen plaats voor hebt. Je hebt er maar een klein hoekje voor nodig. Ook voor een kleine tuin zijn er oplossingen. Zandgrond?Op kleigrond is het niet zo’n probleem maar op zandgrond zakt het water na een regenbui snel weg. Dus kies planten die tegen droogte kunnen. En om zandgrond meer water te laten vasthouden kun je er “bentoniet”, verkrijgbaar in tuincentra, doorheen mengen. Dat zijn fijne kleideeltjes die het water beter vasthouden. Daarnaast kun je je tuin mulchen, dus net zoals bij potten strooi je een laag cacaodoppen of houtsnippers tussen je planten, waardoor het water na een regenbui niet verdampt maar door de planten kan wor- den opgenomen. Alle beetjes helpen!!! Names Steenbreek een bloemrijke zomer gewenst..

Ik bied maar gelijk mijn excuses aan. a: Omdat ik mijn schrijven aan u begint met “ik”, op school heb ik altijd geleerd dat dat niet mag, en b: vanwege het onderwerp. KLIMAAT. Ik begrijp het. Het wordt mij ook weleens teveel. We hebben ook al een aparte klimaatburgemeester gekregen, een gewone burgemeester is niet meer genoeg, schijnbaar. Tegelijkertijd wil ik u beleefd vragen om mij ook te begrijpen. Want ik maak me toch echt wel een beetje zorgen om dat klimaat, en ik schrijf dit stuk voor stichting Steenbreek Katwijk, een landelijke stichting die zich al jaren zorgen maakt om te weinig groen in de steden, een van de oorzaken van verstening. Laat dit nou net een van de belangrijke punten zijn van het onderwerp klimaat! De verstening van onze leefomgeving. Daardoor krijgen we namelijk meer hitte. Dat klinkt nu wel lekker, maar geloof me boven de 40° in de zomer is dat niet fijn. Ik snap het ook als u nu zegt: “wat maken die paar tegels van mij nou uit? Bolsonaro kapt het hele Amazonegebied om!” Inderdaad, maar ik durf dan te zeggen dat die man een gevaarlijke, domme gek is en gelukkig heeft zijn opvolger andere plannen. We gaan het zien. In ieder geval: die paar tegeltjes maken zeker verschil, vooral wanneer veel meer mensen dat doen. U heeft nog t/m januari om daar wat bolletjes in te zetten, doe het samen met de kinderen of beter nog, geef ze de regie. Het gaat namelijk om hún toekomst. En nog een tip: heeft u ideeën voor een stukje groen in de buurt? Of ligt er al iets maar wordt naar uw mening te weinig door de gemeente aan gedaan? Pak het dan op met de buurt. Zoek contact met de gemeente, leg uw plannen voor en wie weet? Ga kijken op de Meerburgkade wat een prachtige tuin bewoners Machiel en Peter hebben gecreëerd! Met hulp van de Gemeente. Burgerparticipatie heet dat. Kom op!

Kijk, de enthousiastelingen lopen vanzelfsprekend voorop en in de achterhoede vind je de ongeïnteresseerden. Het boeit ze geen bal en ze houden zich niet bezig met voorop of achteraan. Hooguit vinden ze die enthousiastelingen vermoeiend fanatiek en hinderlijk irritant. Ze krijgen pukkeltjes van Greta Thunberg en vinden die zeikerds van Grienpies om te huilen. Toegegeven, sommige koplopers zijn ook te mateloos gedreven en hartstochtelijk bezield. Met hun demonstraties, vega lifestyle en rijbewijsloos leven. Kan dat niet een tandje minder? Dacht je nou echt de wereld te kunnen redden door korter te douchen? Kijk, zo gaat dat dus, framing heet dat, een manier om de mensheid simpelweg in clubjes met etiketjes te verdelen, karikaturen van groepen mensen die anders zijn en denken dan jij. Gelukkig is de echte samenleving genuanceerder. Station enthousiast en station ongeïnteresseerd lijken mijlenver uit elkaar te liggen, maar kent vele tussengelegen stations. Het mooie is dat niemand gestationeerd hoeft te blijven op een en hetzelfde perron. Je kunt switchen, van mening veranderen, begrip krijgen, tot inzicht komen, respect ontwikkelen, verder kijken dan je neus lang is, empathischer worden, om je heen kijken, nadenken, verstandige keuzes maken, samenwerken, ertoe doen. Ken je Abel Herzberg, de schrijver, jurist en wat al niet? Die riep iedereen op elkaar te zien als mens. Dat begint met het hebben van begrip voor elkaar. Een mooie en actuele boodschap. Kijk, dit krantje gaat dus over duurzaam leven (o echt?). Daar moeten we zeker mee aan de slag. We. Samen. Voor ons huidige leventje en voor de levens van al die mensenkinderen die nog na ons komen. Het is geen vijf voor twaalf meer, het is al twaalf uur geweest. Koop een nieuw horloge zullen ongeïnteresseerden zeggen. Als enthousiasteling (met rijbewijs) zeg ik dan: voor desinteresse en berusting is geen ruimte meer. Het is alle hens aan dek. Word belangstellend of welwillend, kom desnoods schoorvoetend in actie, maar doe iets, begin ergens. Sowieso, met een scheutje enthousiasme kom je verder in het leven dan met apathie.

Bovenstaande was een gevleugeld raadsel toen mijn dochter in Leiden op de middelbare school zat. Elke katwijkse leerling moest er aan geloven. De oplossing was: “de bus naar Katwijk”. De bus naar Katwijk, hoezo? Nou, als de wereld vergaat moet je zorgen dat je in Katwijk bent, want daar gebeurt alles 50 jaar later… hahaha!! Dat was nog eens lachen. Maar er zat natuurlijk wel wat in. Katwijk is, hoewel gelegen in de Randstad, niet de meest vooruitstrevende plek op aarde. En is dat erg??? Nee, wat mij betreft niet. Ik ben geen Katwijkse van geboorte maar ik woon hier al jaren met plezier. Maar wat de hoeveelheid groen betreft loopt Katwijk wel achter ja. In tegenstelling tot veel gemeentes waar de afgelopen jaren ettelijke tegels werden gewipt, geveltuintjes aangelegd, boomspiegels beplant en regentonnen geplaatst, gaat in Katwijk de verstening gestaag door. Regelmatig fiets ik door straten waar geen sprietje groen te vinden is en zie ik bestaande voortuintjes veranderen in stenen plaatsen. En ook in nieuwbouwwijken viert de verstening hoogtij. Dure stenen, dat ook nog!! Voor dat geld kun je een mooie boom kopen en een heleboel leuke plantjes, of een grasmatje leggen waar je kinderen lekker met hun blote voetjes over kunnen banjeren in plaats van ze te verbranden op die dure hete stenen. Ja echt waar, dat laatste overkwam een kleindochter van een vriendin. Bizar!!! Dus Katwijk loopt op het gebied van vergroening echt achter ja. En is dat erg??? Ja, dat is erg want het is een van de meeste versteende gemeentes van Nederland en zoals we afgelopen zomer weer hebben ervaren worden de zomers steeds warmer, kan bij plensbuien het water niet weg en de insecten gaan dood. Dus kom op burgers en politici van de gemeente Katwijk. Laten we zorgen dat we van dat imago dat we een achterlopende gemeente zijn afkomen en serieus werk maken van de vergroening die zo hard nodig is. We laten het toch niet gebeuren dat een dergelijke mop als over die bus nog steeds over ons wordt gemaakt. Laten we met z’n allen beginnen met extra veel tegels te wippen en veel bloeiende planten ervoor in de plaats zetten. Op die manier creëren we zelf een positief raadsel over Katwijk. “Het is veelkleurig en het is zijn tijd ver vooruit.” Oplossing: de bloemenzee in Katwijk. Wauw, ik zie het al voor me!! TIP: Zaterdag 15 okt. 10.00-16.00 uur in Natuurcentrum gratis bloembollen en inheemse planten. www.katwijkseduurzaamheidsweek.nl

Afgelopen maand doorkruiste ik per fiets de heidevelden en bossen van Neerlands grootste natuurgebied, de Veluwe. Wat kan ons landje mooi zijn! Over die vaderlandse bossen meldden de media begin juli zomaar een positief bericht: volgens de Nederlandse Bosinventarisatie gaat het iets beter met onze bossen. Hoera, de vlag kan uit (niet op zijn kop a.u.b.). Er is weliswaar te weinig bos (tussen 2013 en nu is er 12.000 hectare verdwenen), maar er zijn meer verschillende soorten geteld en het percentage loofbos is toegenomen. Dat is gunstig, want loofbomen bieden meer biodiversiteit dan naaldbomen. Er zijn ook bedreigingen van onze bossen: het is te droog en de overmaat aan stikstof verstoort het evenwicht in de natuur. Zo hebben positieve milieu berichten toch altijd weer een zorgelijk randje. Met andere woorden: we zijn er nog lang niet met het herstel van onze natuur. Nu pleiten wij van Steenbreek Katwijk al jaar en dag voor meer groen in particuliere tuinen. Sommigen van u hebben misschien wel de ruimte om een boom te planten, maar als we het van particuliere tuinbezitters moeten hebben schiet het niet zo op met de boomaanwas. Overheden als gemeente, provincie en het rijk kunnen daar veel meer in betekenen. Toch kunt u persoonlijk meewerken aan de groei van het aantal bomen wereldwijd. Bijvoorbeeld door op internet zoekopdrachten niet via Google, maar via Ecosia te doen. Ecosia is een groene zoekmachine die met reclame-inkomsten bomen plant. Op dit moment is de 154 miljoenste boom geplant en de groei van de bossen gaat dagelijks door, nog sneller wanneer er meer mensen gebruik maken van Ecosia. Hoe doe je mee? Download de app (zowel iPhone als Android) en surf je suf. Maar je kunt bijvoorbeeld ook meedoen met de actie van vervoersmaatschappij Arriva: “Vergroen je reis, doneer een boom”. Door een abonnement te nemen op de bus draag je al bij aan de bossen. Check voor info de site samenvoorgroen.arriva.nl

Ja dus. Ik moet zeggen, ik was ook verbaasd maar ik ga het u uitleggen. Twee weken geleden stonden wij van Steenbreek met een kraampje in het Ridderbos ter gelegenheid van “Moods in the Woods”. Ik volg dit leukste, en misschien ook wel kleinste festival van Katwijk al vanaf het begin. Kinderen konden bij onze kraam zg zaadbolletjes draaien om die later als een zaadbom ergens op een saai stukje grond te gooien en dan maar afwachten wat er uit komt. Het was gezellig druk met muziek van leerlingen van de muziekschool en niet geheel onbelangrijk, heerlijk weer. Een bezoekster kwam, samen met een buurvrouw en haar zoontje, bij onze kraam en bekeek wat folders. Zij kende Steenbreek niet maar ons motto ‘steen eruit, plant erin!’ sprak haar aan. Ze vertelde enthousiast over haar moestuin bij haar huis. Op mijn vraag waar zij woonde antwoordde zij ‘Koekoeklaan, in een flatje’. Daar moest ik het mijne van hebben en een week later stond ik op de stoep. Ik zag inderdaad een tomatenplant met tomaten en andere gewassen op het postzegeltje grond. De vrouw des huizes legde mij uit dat eigenaar Dunavie vorig jaar de stukjes wilde vergroenen maar zij had geprotesteerd en mocht, terecht, haar zelf ontworpen moestuintje houden. Evenals trouwens de buurman die ook een prachtig groen tuintje had. Zoontje Kyan liep door het tuintje, wees aan en gaf daarbij uitleg. ‘Aalbes, rozemarijn, thijm, wilde marjolein, dit is kalebas en hier lag een watermeloen, best groot al, maar die is gestolen.’ Zo klein als hij was zag je dat hij het al had geaccepteerd dat er mensen waren die zoiets deden. Ik had geen antwoord. Zijn moeder zei dat ze het wel fijn had gevonden wanneer de dieven even middels een briefje hadden laten weten of de meloen lekker was geweest. Moeder verzorgde ook nog een klein moestuintje op haar werk maar haar droom was toch wel een stukje grond van de Gemeente. Ze stond op een wachtlijst maar was niet de enige. Het bewateringssysteem was simpel maar doeltreffend. Vanaf drie hoog wordt via 2 aan elkaar gekoppelde slangen de tuin van water voorzien. Een uniek stukje groen Katwijk.

Het is alweer enige tijd geleden dat ik met mijn kinderen naar het tv-programma Het Klokhuis keek, maar ik heb er goede herinneringen aan. Door het even prachtige als doeltreffende concept is het geschikt voor iedereen tussen de, pak ‘m beet, 7 en 107. Het presenteert boeiende onderwerpen die op een begrijpelijke wijze voor het voetlicht worden gebracht door een pakkende afwisseling van informatie en grappige sketches. Wanneer er, toen ik regelmatig keek, een milieu-onderwerp aan de orde kwam, dook steevast het typetje Yvette de Vriesch op, gespeeld door actrice Loes Luca, die dan riep: “Milieu, milieu? Man, ik kom uit een voortréffelijk milieu!” Zo’n zin gaat nooit meer uit je hoofd, althans bij mij zit ie er nog steeds. Als iemand over het milieu begint, dan denk ik meteen “Ik kom uit een voortréffelijk milieu!” Hádden we maar een voortreffelijk milieu, dan waren er een stuk minder zorgen. De waarheid is wat dat betreft hard: ons milieu is verre van voortreffelijk. We kunnen dan gaan zitten wachten tot het voor ons wordt opgelost, maar met passiviteit helpen we het milieu niet. Het is allang tijd voor handen uit de mouwen voor onze leefomgeving, zodat de generaties na ons ook een goed leven kunnen hebben op deze planeet. Mocht je denken: ja, inderdaad, dan is nu het moment aangebroken om in actie te komen. Er is genoeg te doen. Zo zou je bijvoorbeeld Steenbreek Katwijk kunnen helpen als vrijwilliger. Wij zoeken iemand die onze website kan bijhouden, maar ook vrijwilligers die mee willen helpen om plannen te maken en uit te voeren. Kijk eens op onze website www.steenbreekkatwijk.nl of stuur een mailtje naar info@steenbreekkatwijk.nl om je op te geven als vrijwilliger of als bestuurslid. Schroom niet! Werk mee aan een voortréffelijk milieu. Dank alvast