Stichting Steenbreek Katwijk

Weggooien! Wanneer zijn we daar ook weer mee begonnen? De afgelopen decennia hebben wij tonnen meer weggegooid dan de generaties voor ons. En dat is niet alleen de schuld van de consument. De hele economie is erop gericht dat we regelmatig nieuwe spullen moeten aanschaffen omdat ze erop gemaakt zijn dat ze maar een kort leven hebben en niet gerepareerd kunnen worden. Hoe anders was dat nog toen een van de eerste plastic huishoud producten op de markt verscheen. Tupperware!!! Wie kent het niet? Er werden huisparty’s georganiseerd om de spullen aan de ‘vrouw’ te brengen. Nog steeds gebruik ik regelmatig de bakjes die ik inmiddels meer dan vijftig jaar geleden heb aangeschaft of gekregen. Razend populair bij mijn generatie. En het hele concept was er op gericht om het lang te kunnen gebruiken. Dekseltje krom of kapot, wat overigens zelden voorkwam, geen probleem, je kon het kosteloos omruilen. Duurzaam dus, toen al! En dat terwijl dat woord nog niet eens bestond! Nu is het er mij niet om begonnen reclame te maken voor tupperware, ik weet niet eens of het nog te koop is. Nee, het gaat mij om het ‘weggooien’. Dat doen we te veel en te vaak. Bloembollen bijvoorbeeld. Nadat we na de winter bloembollen in pot krijgen aangeboden, kopen we die gretig in om ons huis of terras mee op te vrolijken en ze vervolgens in de container te gooien als ze zijn uitgebloeid. Jammer!!!! Ze kunnen nl. nog jaren daarna elk voorjaar opnieuw bloeien, ons opvrolijken en voedsel geven aan bijen. Stichting Steenbreek Katwijk heeft, in navolging van een Veluws dorp, de gemeente Katwijk zover gekregen dat ze containers beschikbaar stelt voor het verzamelen van uitgebloeide bloembollen in pot. De containers staan vanaf 26 maart drie weken lang bij vijf verschillende supermarkten en bij de milieustraat zelfs zes weken. Wij van Steenbreek vinden drie weken veel te kort en het liefst zouden we willen dat er bij elke supermarkt een container staat. Maar het is een begin en daar zijn we blij mee. Dus laat zien dat je dit een belangrijke actie vindt en doe mee. Dan kunnen we het het volgend jaar grootser aanpakken. De bollen worden gedurende de zomer bewaard en gedroogd en in het najaar opnieuw weer uitgeplant. Als dat niet duurzaam is!! Laat het blad aan de bol en neem ze mee als je boodschappen gaat doen, dat gaat in een moeite door. Met deze actie krijgt de zin: ‘gooi maar in de container’ een duurzame betekenis. Kijk voor de deelnemende supermarkten op onze website: www.steenbreekkatwijk.nl

Oftewel de Katwijkse benaming voor een volwassen storm met orkaankracht. In korte tijd kregen we vijf van deze jongens en meisjes om onze oren: Corrie, Dudley en Eunice. De eerste twee ben ik alweer kwijt. Waarschijnlijk verdrongen, want ooit, ik dacht dat het 1990 was, raakte ik, en de andere eigenaren van het groepje huizen dat een jaar of drie daarvoor was gebouwd ongeveer 75% van alle dakpannen kwijt door een ander stevig briesje. De naam ben ik allang vergeten maar het was zeer heftig. Het beeld van geel wapperend isolatiemateriaal staat nog op mijn netvlies gebrand. Ook deze keer was er weer schade en niet alleen in ons steegje. Op onze familie app werd zelfs gesproken van een ware ‘pannendemie’ in Katwijk zee. (Hulde voor nicht Atie voor deze fantastische taalvondst.) In het hele land hadden de stormen flink huisgehouden. Op youtube filmpjes zag je hoe grote bomen zonder pardon werden omgeblazen. Een ontzagwekkend gebeuren. Later las ik in de krant dat vooral bomen in de bebouwde kom waren omgewaaid. Met alle ellende vandien. De reden hiervan is, dat deze bomen een veel kleiner wortelstelstel hebben dan hun familie in het bos of in het veld. Die bosjongens kunnen zich dus veel beter vasthouden! De oorzaak van die kleinere wortels van de stadsjongens is de verharde bovenlaag vanwege het parkeren langs de bomen. De boomspiegels zelf (de aarde rond de boom) is ook vaak uitgedroogd en verhard, waardoor de boom uiteindelijk te weinig water krijgt om een goed wortelstelsel te maken. Kunnen wij hier iets aan doen? Jazeker. Maak met een schepje of hark de aarde in de boomspiegels rul en zet er een paar leuke planten in die u natuurlijk ook op tijd water geeft. Op deze manier blijft de aarde rul en kan het (regen)water makkelijker in de grond komen waardoor de boom ook onder de grond kan doorgroeien, en zich overeind kan houden bij een stevig briesje. Wilt u tips over het beplanten van de boomspiegels of het vergroenen van uw straat? Stel uw vraag op info@steenbreekkatwijk.nl.

Het goede nieuw is: als u dit leest zijn de dagen alweer aan het lengen. Het nog betere nieuws: Kerst staat voor de deur en ik houd van Kerst. Gezelligheid, kaarsjes, kerstboom, liedjes, Top 2000, sneeuw en vrede. Oké, het wordt dan wel een Omikronkerst, maar die pandemie is er al zo lang, dat het gewoon begint te worden. Hoe lastig ook, je moet ermee leren leven. Slecht nieuws vind ik dat overtrokken Oud en Nieuwfeest. Voornamelijk die stompzinnige traditie van vuurwerk afsteken. Al wekenlang, wat zeg ik, het hele jaar door, klinken overal knallen. Rotjongens met rotjes. Er is een vuurwerkverbod, maar voor handhaven is nauwelijks personeel. Ach, laat die kinderen lekker knallen, zeggen sommige ouders, ze motten toch wat in de vakantie. Nou, sommige ouders, weet je wat jullie motten: je mot je kinderen opvoeden. Je mot weten dat vuurwerk rotzooi is. Ik zie bij mij in de buurt kinderen van nog geen tien de godganse dag rotjes knallen. In 2020 kostte vuurwerkvandalisme Nederland 6 miljoen euro. De gemeente Katwijk kon voor €23.000 gaan herstellen. Totale idioten bestookten hulpverleners en politie met stenen en zware bommen in de ‘feestelijke’ nieuwjaarsnacht. En dan heb ik het nog niet eens over gewonden en doden die vallen. Ze pakken ons alle leuke dingen af, jeremiëren sommige Katwijkers, je vuurwerk, je sigaretje, je gas, je vlees, je bier, je mag helemaal niks meer tegenwoordig. En ze zeuren maar over dat milieu. Het milieu? Goed dat u dat zegt, ik zou haast vergeten dat dit een column was voor Steenbreek. Over vuurwerk gesproken: dat zit vol barium, antimoon, strontium, koper en ander gif, dat schadelijk is voor mens, dier en plant. En wat dacht u van de gigantische hoeveelheid fijnstof die feestelijk de lucht in gaat? Wat dacht u van honden en katten die stijf staan van de stress? Om een lang verhaal kort te maken: kap met die ellende. 2022 is het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen. Eens kijken welke partij gewoon durft te stellen dat het over en uit is met het geknal. Die krijgt mijn stem. Fijne feestdagen en een voorspoedig 2022.

Wanneer denk je aan je jeugd terug? Als je tien bent? Nee dan zit je er nog middenin. Als je 20 bent dan? Denk het niet dan heb je het veel te druk met van alles en nog wat. Hoe dan ook, laatst moest ik terug denken aan mijn jeugd. Ik liet een leenhondje uit in het park waar ik vlakbij ben opgegroeid. Vanwege het hondje kom ik er de laatste tijd wat vaker en ik moet zeggen dat is zeker geen straf. Wat een verschil met vroeger! Het park was toen nog wat groter, Salem stond er nog niet en in het park gold een streng regime. Je moest letterlijk binnen de perken blijven, iets waar wij ons als kinderen natuurlijk niet aan hielden. Ik schreef hier al eerder over. (het is u vergeven als u dat niet meer weet hoor). Om de boel in de gaten te houden was er van overheidswege een gemeente ambtenaar aangesteld die gekleed in een uniform en “gewapend” met een rijwiel door het park stapte. Geen idee hoe de man heette maar zijn bijnaam was “Stapje”. Hij stapte door het park met de linkerhand op de rug en met de rechter hield hij z’n fiets vast aan het linkerhandvat. Hij liet zijn fiets uit, zeg maar. Wij struinden ondertussen door het verboden gebied waar eigenlijk niet veel meer te vinden was dan dennenappels en van die holle peulen die je kon laten klappen. Het was nl. een keurig park. Keurig bijgehouden. Groeide je als boom 10 graden uit het lood dan werd je al gekapt en meegenomen. Kom nu eens kijken! Op omgevallen bomen en gestapeld haksel groeien de prachtigste zwammen en je mag gaan waar je wilt. Ik nam een paar foto’s voor u, ga kijken en geniet van de herfst! Veel plezier en o ja, het parkje ligt aan de Parklaan.

Wel eens gehoord van “de bijenboog”? Nee? Nou dat verbaast me niets. Tot voor kort had ik er ook nog nooit van gehoord. De bijenboog geeft de periode aan dat er voor bijen en andere bestuivers voldoende voedsel te vinden moet zijn en dat is vanaf het vroege voorjaar tot laat in de herfst. Als je dat in een grafiek zet, ontstaat er een boog. Ze beginnen in het voorjaar actief te worden, de activiteit is op het hoogtepunt in de zomer en daarna neemt het tot laat in de herfst geleidelijk weer af. En al die tijd moet er voldoende voedsel te vinden zijn. De meeste bijen (ik heb het nu over wilde bijen, voor honingbijen ligt het iets anders) en insecten overleven de winter onder de grond. En op de eerste zonnige dagen in februari zie je ze al voorzichtig op zoek gaan naar nectar. Die vinden ze dan met name op sneeuwklokjes, winteraconietjes, sneeuwroem, krokussen, blauwe druifjes enz. Allemaal bollen die al vroeg bloeien. Ook heesters en bomen zoals de Toverhazelaar en vroegbloeiende Prunus of Viburnum, of vaste planten zoals Helleborus, zijn daarin belangrijk. Die bloeien echt niet alleen omdat wij er zo blij van worden. Ze leveren voedsel aan bijen en andere bestuivers. Maar in veel tuinen of parken bloeit er nauwelijks iets in het vroege voorjaar en dat kan rampzalig zijn voor de bijen. Ze hebben dan weliswaar de winter overleefd maar vervolgens blijkt er niets te eten. En dus gaan ze dood van de honger!! Voor veel mensen begint het tuinseizoen pas in april of mei als ze lekker buiten van het eerste zonnetje kunnen genieten. En pas dan komen ze in actie om de tuin of het terras kleur te geven met bloeiende bloemen. Veel te laat voor de bijen!!!! En daarom moet je nu aan de slag! Het begin van de bijenboog creëren! Plant nu biologische bloembollen, die al vroeg bloeien. Dat kan in de tuin of in potten op het terras of balkon of in een boomspiegel in je straat. Biologische bollen zijn gifvrij en dus weet je zeker dat de bijen daar niet alsnog aan doodgaan. Een goed adres is: www.huibertsbloembollen.nl. En als je dat samen doet met buren, familie of vrienden, bespaar je op verzendkosten en hoeven er minder busjes van de bezorgdiensten rond te rijden. Allemaal goed voor het milieu. Zeker weten dat je dan op mooie dagen in het voorjaar al snel de eerste hommels of bijen zult spotten. Goed bezig!! Die hoeven niet te verhongeren. En het zou helemaal mooi zijn als je ook in de rest van het jaar een tuin vol bloemen hebt die elkaar opvolgen in bloei en aantrekkelijk zijn voor bijen en andere bestuivers. Misschien is dat je volgende stap? Dan ben jij goed op weg om de bijenboog rond te maken.

Afgelopen zomer (zomer?) bracht ik mijn vakantie door in Ermelo. Het is prachtig daar: bossen, hei, zandverstuivingen… Ik genoot mij een slag in de rondte, al wandelend of op de fiets. In en rondom Ermelo kun je je dagelijkse kostje bij elkaar scharrelen zonder een supermarkt van binnen te zien. Biologische eieren en melk bij de boer, pluktuinen met verse groenten en blauwe bessen (vijf euro een kilo!), landwinkels, een wijngaard. Op mijn fietstochten reed ik vaak langs een basisschool waarvan het dak helemaal bedekt was met zonnepanelen. Vanwege de zomervakantie waren er natuurlijk geen kinderen, maar op het schoolplein was een en al bedrijvigheid. Een hoveniersbedrijf toverde een plein vol tegels om in een groene avonturenspeeltuin. Hoewel het nog niet af was, zag het er al veelbelovend uit. Wat een verrassing voor de kinderen als ze na de zomervakantie weer terugkomen. Wat een goed initiatief van deze school. Nu hoef je niet naar Ermelo om zo’n vergroend en uitdagend schoolplein te zien. Ook in Katwijk kom je ze tegen. Het meest ambitieus in de vergroening is de Willem van Veenschool aan de Huetingstraat. Dit was de eerste basisschool in KRV met een groen schoolplein. De schoolwebsite vertelt: “kinderen krijgen bij ons op school de gelegenheid om zich tussen het groen te begeven”. Er is een moestuin, er zijn paadjes door het groen, er kan in een boom worden geklommen en er zijn appelbomen. Afgelopen lente is er een heuse kas op het plein gezet, die dienst doet als “kaslokaal” waar onder andere plantjes gekweekt worden. Ook de Farèlschool aan de Koninginneweg heeft de afgelopen tijd stappen gezet naar een “ontdekplein” met vijftig procent meer groen. Een droomplan noemen ze dat daar, maar gelukkig blijft het niet alleen bij dromen, ze voeren het ook echt uit. En het resultaat mag er zijn. Complimenten voor basisscholen die daadwerkelijk werk maken van groene pleinen. Niet alleen biedt het een uitdagende speelplek voor kinderen, als school neem je ook je pedagogische opdracht serieus, namelijk dat je kinderen opvoedt met en in de natuur. Kinderen hebben immers de toekomst, zij verdienen een gezonde en groene leefomgeving. Net als hun ouders en opa’s en oma’s natuurlijk. Op internet is genoeg informatie te vinden over het groen inrichten van schoolpleinen. Bijvoorbeeld hier: https://www.ivn.nl/gezondeschoolpleinen.

Vandaag begint deze column met een gewetensvraag: wat heeft u voor giftigs in het keukenkastje staan? Gootsteenontstopper? Bleek? Chloor? Muggenspray? Mierenbestrijdingsmiddel? Ammonia? Uit verkoopcijfers blijkt dat het gaat het om miljoenen flessen en spuitbussen per jaar. Fabrikanten beweren luidruchtig dat het gebruik geen kwaad kan en veel consumenten denken dat ons leven er met gif beter op wordt. Kolder natuurlijk, want uiteindelijk verdwijnen veel chemicaliën in ons milieu. En dat levert echt geen verbetering op voor de levens van mens, dier en plant. Zuinig gebruik van chemische huis-, tuin- en keukenmiddelen is dus het devies. En vermijd giftige stoffen! U en ik, als bewuste burgers, letten daar op. Des te schrijnender is het als je regelmatig verneemt dat er gifmengers zijn die het niet zo nauw nemen. Bekijk onderstaande greep uit de media eens: Nederlandse aardbeien bevatten van alle fruit de meeste bestrijdingsmiddelen (17). Afspoelen helpt niet, want de schadelijke stoffen zijn in het fruit opgenomen. Studiesstellen vast dat blootstelling aan bestrijdingsmiddelen aanmerkelijke meer kans oplevert op de ziekte van Parkinson. Parkinson komt opvallend vaker voor op het platteland. Het spuiten met gif op Nederlandse bollenvelden stelt omwonenden bloot aan concentraties pesticiden. Zelfs tot in de luiers van baby’s die op 250 meter van de bollenvelden wonen. Onderzoek in natuurgebieden in Drenthe toont aan dat daar 35 soorten pesticiden voorkomen. Onderzoek naar de werkzaamheden aan de N206 bij Valkenburg toont aan dat gebruik werd gemaakt van niet toelaatbare zware metalen, waaronder het uiterst giftige antimoon. En dat pal naast een waterwingebied. Dat is toch om giftig van te worden! Wie zit hier op te wachten? En wat kun je ertegen doen? Om te beginnen je mond opentrekken, laten weten dat je er niet van gediend bent. Om het concreet te maken op Steenbreek-niveau: stel u wilt plantjes aanschaffen voor uw tuin. Bij de kweek van niet-biologische planten gebruiken telers vaak kunstmest en bestrijdingsmiddelen om de groei te versnellen. Dat doodt ziekteverwekkers, maar ook schimmels en bacteriën die een plant nodig heeft om goed te kunnen gedijen. Een deel van die bestrijdingsmiddelen lekt weg in uw tuin. Ze treffen ook insecten die uw tuin ten goede komen. Als u planten koopt of bloemzaad, vraag de verkoper dan altijd of het biologische producten betreft. Lees altijd de etiketten. Want het kan natuurlijk niet zo zijn dat we het vergroenen van onze leefomgeving gepaard laten gaan met vergiftigen.

Zoals u vorige week al kon lezen in deze krant werden er die week ca 100 vlinderstruiken gratis uitgedeeld aan geïnteresseerde inwoners van KRV, aangeboden door enthousiaste volkstuineigenaren. Wij van Steenbreek hadden dit gepland tussen 9-12 uur ‘-morgens en dit vooraf gemeld via sociale media, zoals dit weekblad, Facebook, RTV Katwijk en wat ik misschien nog ben vergeten. Kortom, je kunt er niet genoeg ruchtbaarheid aan geven dachten wij argeloos. Er stonden dus al mensen vanaf 8 uur!!! Hartstikke mooi natuurlijk maar helaas moesten wij ook veel mensen teleurstellen. Maar, al doende leert men, zeggen ze in China en wij werden er alleen maar enthousiaster door. Kijkend naar volgend jaar (of komend najaar?) maar dan met nog meer stekken. Kunt u zolang niet wachten en hebt u ineens de groene geest gekregen? Dan heb ik hieronder een aantal planten voor u uitgekozen die speciaal worden aanbevolen voor de kustgebieden. Sterke, kleurige en geurige kustplanten dus. Hoezo hier groeit alleen helm? Dit is maar een greep maar er zijn nog veel meer kustplanten die het goed in uw (gevel)tuin zullen doen. Oeps, vergeet bijna nog mijn favorieten, de heerlijk geurende tijm en lavendel. Als alles goed gaat zijn volgende week de winkels weer open en kunt u dus naar de tuincentra Een tip: boomspiegel. Boomspiegel, vreemd woord voor iets heel bekends, namelijk de ruimte om een boom in de straat. U mag dit zelf beplanten. Kijk wel uit bij grote bomen dat u de wortels niet beschadigt. Maak de grond een beetje los, strooi wat bloemzaad en daarna een laagje aarde en de buurt wordt een stuk gezelliger!

Heeft u dat ook altijd? Dat u met de eerste sneeuwklokjes, krokussen en narcissen de voorjaarskriebels krijgt en aan de slag wilt met kleur in de tuin of op het balkon? Ik in ieder geval wel! En zeker nu we er in de maand februari nog even stevig van langs kregen van Koning Winter. Even voelden we weer wat winter was. Het leverde plaatjes op die we bijna vergeten waren: sneeuwpoppen maken, sleetje rijden in de duinen, schaatsen op de vijvers in de wijk of op de meertjes in de duinen, zelfs op de Rijn kon er worden geschaatst! Het was een week om nooit te vergeten! Maar net zo snel als die winter was gekomen, was hij ook weer verdwenen. En toen waren ze er ineens: de voorjaarskriebels. De vrolijke kleuren van krokussen en narcissen geven ons energie. We komen in actie om onze omgeving kleur te geven. We verlangen naar een kopje koffie in de zon op terras of balkon, terwijl we genieten van de bloemetjes en de bijtjes. Weg met die donkere, koude dagen, op naar de lente! De wijkraad in Katwijk aan den Rijn vindt dat ook. Zij hebben afgelopen winter niet stilgezeten maar nagedacht over hoe we onze buitenruimte nog kleuriger en vrolijker kunnen maken. Daarom hebben zij de geveltuintjesdag bedacht. Op donderdag 15 april, vanaf 14.00 uur ontvangen inwoners Katwijk aan den Rijn bij tuincentrum de Uiver een waardebon waarvoor zij diezelfde dag planten kunnen kopen voor de aanleg van een geveltuintje bij hun huis of het beplanten van een boomspiegel in hun straat. Dat kan een heel vrolijke, kleurige boel worden de komende zomer en nog vele zomers daarna. En niet alleen die vrolijkheid en kleur is belangrijk: als u meedoet draagt u bij aan de vergroening van de leefomgeving die, we blijven het zeggen, van groot belang is voor onze gezondheid. Dus grijp uw kans en zorg dat u er bij bent op 15 april! En om teleurstellingen te voorkomen nog even een paar tips: bedenk van te voren of het aan te leggen tuintje of boomspiegel in de zon, schaduw of halfschaduw ligt en kies vaste planten uit (die komen elk jaar terug) die op die plek gedijen. Graaf een ruim plantgat, vul het voor de helft met potgrond, vermeng dit met de bestaande grond en laat de planten eerst tien minuten borrelen in een emmer water, zodat ze goed vochtig de grond in gaan. Na het planten de grond goed aandrukken en de eerstkomende tijd regelmatig water geven zodat ze goed kunnen aanslaan. Een vrolijke, groene zomer gewenst! Meer informatie kunt u vinden in de regionale nieuwsbladen en op social media.